Jumieka Indipendans

Fram Wikipidia

Di Kalani a Jumieka gien indipendans frah di Yunaitid Kindom pah 6 Aagos 1962. Ina Jumieka, dis diet selibriet az Indipendans Die, wah nashinal alidie.

Di ailan eh-ton impiirial kalani ina 1509 wen Spien kangka di Indijinos Arawak piipl. Ina 1655, British fuos tek di ailan liklmuos widoutn no fait, so di British Empaya kliem i. Uoba som ier, exkiep sliev jain di Indijinos Tainodem op ina mountn, fi faam sasayati nuo az Maruun. Di Maruun dem win waar gens di British fuos (1728–1740) bot deh laas di nex waar (1795–1796). Ina di 1800z, slievri abalish ah Jumiekan dem gien sofrij, alduo di British deh stil huol powa. Hoerli ina di 20t senchri, Maakos Gyaavi promuot Blak nashinalizam ah bikomps di muos nuotebl Blak liida ina ih taim. Juurin di Griet Dipreshan, woka dem protes iniikualiti ah fait di aatariti dem ina Jumieka ah adaels Kiaribiyan kalani. Ina 1943, lieba liida Aligzanda Bostamanti win ilektuoral vikchri ah extablish wah nyuu, muo libaral kanstityuushan. Afta Wol Waar II, Jumiekan liida dem divelop di gobament chrokcha fi pripier fi indipendans. Ina 1962, Bostamanti paati win di ilekshan ah ih bikomps primier. Dat siem ier, di UK Paaliment ofishali grant Jumieka indipendans, ah Bostamanti bikomps di fos praim minista fi di indipendant konchri.

Ischri optel indipendans[change up | change up di source]

Indiijnos arijin[change up | change up di source]

Di Kiaribiyan ailan nou nuo az Jumieka eh-sekl fos bai onta-giadara frah di Yokatan ah den bai tuu wiev a Arawak piipl frah Sout Amoerka.[1] Jenoan expluora Kristifa Kolombos araiv ina Jumieka ina 1494 juurin ih sekan vayij tu di Nyuu Wol,[2] ah kliem i fi di Kroun a Kiastiil. Deh taim, uoba tuu onjrid vilij egzis ina Jumieka, muosli lokiet pah di sout kuos ah ruul bai kasiik, ar vilij chiif.

Panish ruul[change up | change up di source]

Di Panish Empaya bigin ofishal ruul a Jumieka ina 1509, wid faamal akiupieshan a di ailan bai kangkuistaduor Wuan di Eskivel an ih mandem. Di Paniad dem insliev nof a di nietiv piipl, uovawok-uovawok abyuuz-abyuuz dem tel di paint we nof a dem ded aaf widin fifti ier sens Yuropiyan araival. Sobsikuentli, di shatij a indijinos lieba rizalv bai bring iin Afrikan sliev. Disapaint bai di lak a guol pah di ailan, di Panish mienli yuuz Jumieka az milichri bies fi soplai kalanaizin efoert pah di mienlan Amoerkaz.

British kalani[change up | change up di source]

Afta 146 ier a Panish ruul, wah wuoliip a British siela ah suoja lan a Kinston Aaba pah 10 Mie 1655, juurin di Angglo-Panish Waar. Di hIngglish, uu eh-set deh sait pah Jumieka afta dizaaschros difiit ina hoerlia atemp fi tek di ailan a Ispanyuola, deh maach tuwadz Vila de la Viega, di adminischrietiv senta a di ailan. Di Panish fuos sorenda widoutn no moch fait pah 11 Mie, nof a dem flii go a Panish Kyuuba ar di nadoern puoshan a di ailan.

British koluonial jurisdikshan uoba di ailan eh kuiktaim extablish, az deh riniem di kiapital Panish Tong ah az di uom a di luokal Ous a Asembli, fi Jumieka dairekli ilek lejisliecha.

Ribelian ah[change up | change up di source]

Jumieka Maruundem[change up | change up di source]

Nof faama Panish sliev yuuz di Angglo-Panish waar az chaans fi frii dehself ah deh flii go ina di mounh ah faris riijan a di kalani fi jain di rangx a sovaivin Taino. Az intarieshal marid get exchriimli privalent, di tuu rieshal gruup andago asimilieshan. Di exkiep slievdem ah deh disendant, nuo az di Jumiekan Maruun, ena di suos a nof distorbans ina di kalani; deh ried plantieshan ah akiupai soh paat a di ailan intiiria.[6] Impuotid Afrikan sliev uda noftaim exkiep tu Maruun terichri, nuo az Kakpit Konchri. Uoba di fos sebmti-six ier a British ruul, skoermish bitwiin Maruun waria ah di British koluonial milisha gruo muo ah muo kaman, langx wid ribelian bai insliev Blak piipl.

Demya kanflik kolminiet ina 1728, wen di Fos Maruun Waar bigin bitwiin di Ingglish ah di Maruundem. Muosli sieka di hiizi fi difen, dens faris a Kakpit Konchri, di British neh soksesful fi difiit di Maruundem.[6] Afta niguosieshan, di British grant di Maruundem semi-aatanami widin deh faib tong, mek dem afi a-lib anda British syuupavaiza ah deh uona nietiv liida.

Ina 1795, tenshan bitwiin di Maruundem a Kojo Tong (Chrilaani Tong) ah di British bosout ina di Sekan Maruun Waar. Di kanflik hen pah les fievarebl toerm fi di Maruundem, wid blodi stielmiet aal uoba di ailan fi faib mont. Afta deh kilaaf soh plantieshan uona ah deh fambili ah di riliis a sliev bai di Maruundem, Mieja-Jinaral Jaaj Walpuol plan fi chrap di Maruundem ina Chrilaani Tong chuu di yuus a haam puos ah blodoun, so push dem fi axep piis toerm ina hoerli Janiweri 1796. Fret deh fret fi British vikchri, di Maruundem axep uopm diskoshan ina Maach. Di British yuuz dis dilie az priitex fi ab di grieta puoshan a di Chrilaani Maruundem dipuot gaa Nuova Skuosha. Deh lieta muuv dem gaa Siera Lyuon.[3]

Divelopin nashinalizam[change up | change up di source]

Jumiekan Maruun[change up | change up di source]

Gyaavi[change up | change up di source]

Paati palitix[change up | change up di source]

Paas tu indipendans, 1945–1962[change up | change up di source]

Indipendans[change up | change up di source]

Sens indipendans[change up | change up di source]

Koluonial dedlef[change up | change up di source]

Refrans[change up | change up di source]

  1. "The Taino of Jamaica (Jamaica)." Jamaicans.com: 1 April 2001.
  2. "JAMAICAN HISTORY I." Discover Jamaica.
  3. "Notes on the Second Maroon War." CockpitCountry.com.