Fos Maruun Waar

Fram Wikipidia

Di Fos Maruun Waar wena kanflik bitwiin di Jumieka Maruundem ah di British ina Jumieka we kech klaimax ina 1731.

Bakgrong[change up | change up di source]

Ina 1655, di British difiit di Panish kalanisdem ah tek kanchuol a muos a Jumieka. Afta di Panish ron gaan, di Afrikan we deh eh ab az sliev jainop wid di Amarindian papilieshan (ah soh ada wandem uu eh priivos exkiep frah slievri) ina di iistan paat a Jumieka fi faam die Winwad Maruun komiuniti. Di ieria nuo az di Bluu Mountn dem. Di British fuos neh iebl fi extablish kanchuol uoba di wuol ailan, sens waga-waga puoshan lef ina di an a di Maruun. Fi 76 ier, a nof piiriadik skoermish gwaan bitwiin di British ah di Maruun, sieh taim okiejanal sliev rivuolt a-bosout. Ina 1673 wan soch rivuolt ina Sint An Parish wid 200 sliev kriet wah nex difrah gruup a Liiwad Maruun. Demya Maruun yuunait wid wah gruup a Madagiaska uu eh sovaiv di shiprek a deh sliev ship ah faam deh uona Maruun komiuniti ina Sin Jaaj parish. Nof muo ribelian chrentn di nombaz a dis Liiwad gruup. Muos nuotebl, ina 1690 wah rivuolt a Sotn plantieshan, Klarindan, wid 400 sliev buusop di chrent a di Liiwad Maruun.[1] Ina Septemba 1728, di British sen muo chuup gaa Jumieka, bai so dwiin deh chienj di balans a powa wid di Winwad Maruun.

Di Liiwad Maruun inabit kakpit, kiev, ar diip raviin we eh iizi fi difen, iibn gens chruup wid supiiria fayapowa. Soch kain a gerila waarfier ah di yuus a skout we bluo abeng (kou aan, wa eh yuuz az chompit) fi waan wen British suoja a-kom, lou di Maruun fi ivied, lamp, froschriet, ah difiit di fuos a Empaya.

Di Chriiti[change up | change up di source]

Ina 1739–40, di British gobament ina Jumieka rekanaiz se ino iebl fi difiit di Maruun, so deh kom tu griiment wid dem adawaiz. Di Maruun eh fi tan ina deh faib mien tong (Akompong, Chrilaani Tong, Muor Tong, Skats Paas, Nani Tong), ah lib anda deh uona ruula ah wah British siupavaiza.

Ina exchienj, deh weh fi grii fi no aaba no nyuu ronwe sliev, bot foerdamuo deh fi elp kech dem. Dis laas klaaz ina di chriiti nachrali kaaz ropshan bitwiin di Maruun ah di res a di blak papilieshan, alduo frah taim tu taim sliev exkiep frah plantieshan ah stil fain deh wie gaa Maruun seklment.

Waneda provijan a di griiment eh se di Maruundem wuda saab fi protek di ailan frah invieda. Dis a kaa di Maruun eh rispek bai di British az skil waaria.

Di smadi rispans fi di kampramaiz wid di British ena di Liiwad Maruun liida, Kojo, wah shaat, tompa man uu fi nof ier eh fait skilful ah briev fi mentien ih piipl indipendans. Az ih get uola, ousomeba, Kojo get ingkriisinli disiluujan. Ih get ina kas-kas wid ih leftenantdem ah wid ada Maruun gruup. Ih weh fiil se di onggl uop fi di fyuucha wena anarebl piis wid di henimi, siem ting we di British ena tingk. Di 1739 chriiti shuda penichriet ina dis lait.

Wan ier lieta, di iibn muo ribelios Windwad Maruun a Chrilaani Tong grii fi sain chriiti tu anda presha frah buot wait Jumiekan ah di Liiwad Maruun, duo deh neh tuu api bouti. Dis diskantentment wid di chriiti bilop-bilop tel ibrokout ina di Sekan Maruun Waar. Ischri a di Akompong (Chrilaani Tong) Maruun.